Bodrum Hakimi Türküsünün Hikayesi

Intihar eden Mefaret Hanim'in öyküsü yarim asirdir filmlere konu oldu, türküsü Bodrum ve Milas yöresinin dilinden düsmedi ama kimse "gerçegi" bilemedi. Bodrum Hakimi'nin birden fazla gerçegi olan yasanmis bir öyküsü.

Bodrumlular erken biçer ekini
Felege kurban mi gittin
Bodrum Hakimi

Türkiye'nin ilk kadin hakimlerindendi Bodrum Hakimi. Tek görev yeri Bodrum degildi elbet, ama Bodrumlular onu öyle sevmislerdi ki... Bu dürüst, gözüpek, "erkek gibi" hakim hanima saygiyla karisik bir sevgi duyuyorlardi. Aslen nereli oldugu önemli degildi, "Bodrum Hakimi" idi o.

"Mefaret Tüzün (Bodrum Hakimi) Tavsanli 1906 - Bodrum 1954 - Türkiye'nin ilk kadin hakimlerinden olan Tüzün, 24 Eylül 1951 yilinda Bodrum'da göreve basladi. Kesiflere at sirtinda gidip gelen hakime hanim, cesurlugu ve girisimciligiyle kisa zamanda yöre halkinin sevgisini kazanmisti. 1954'te kaybettigi nisanlisinin ardindan Tüzün'ün de beklenmedik ölümü, Bodrum'da büyük üzüntü yaratti. Bodrumlular, Hakim'e olan sevgilerini adina bir türkü yakarak yasatmaya çalismislardir".

Bodrum'da iz birakanlar takviminde böyle tanitiliyor Bodrum Hakimi Mefaret Tüzün. Hakkinda bundan fazlasini ögrenmek de pek mümkün degil zaten. Denediginiz zaman resmi makamlardan da Bodrum'un yaslilarindan da ayni tepkiyi aliyorsunuz: "Niye soruyorsunuz? Geçmis zaman, ne olmussa olmus bitmis iste, ögrenip de ne yapacaksiniz?" Bodrumlular söz birligi etmisçesine 43 yildir sakliyor Mefaret Hanim'in ölüme götüren sirri.

Mefaret Hanim'in arkasindan halkin yaktigi türküyü yillar sonra seslendirip yeni albümüne alan Tolga Çandar, uzun süre bu sirrin izini sürmüs. Ama zar zor açtigi her kapinin arkasinda birbirinden farkli öyküler çikmis karsisina.

Bunlardan bir tanesine göre, Hakim Hanim Bodrum'da bir gence idam cezasi vermis. Bunun üzerine çocugun agabeyi onu kaçirip Turgutreis'in karsisindaki Çatal adalarinda tecavüz etmis. Bundan çok etkilenen Mefaret Hanim da dönüste kendisini öldürmüs.

Anlatilan diger öyküler ise ayrintilari farkli olsa da Mefaret Hanim'in ölümünün arkasinda bir ask oldugu yolunda. Bunlardan biri, "Bodrum Hakimi" filmine de konu olan öykü. Türkan Soray'in bütün azametiyle canlandirdigi muhtesem hakim hanimin hiçbir zor karsisinda egilmeyen basi sonunda bir aska yenik düsüyordu. Ya sevdigi adama ölüm cezasi verecekti, ya da... Ikinci yolu seçti Bodrum Hakimi.

Su Bodrum'un daglarinda ceylanlar dolasir
Kara haber Mefaret Hanima pek tez ulasir

Bodrum'da sıkı sıkı mühürlenmis agizlardan yarim yamalak dökülenler ise, hakim hanimin sevgilisinin filmdeki gibi bir suçlu degil, Bodrum'un savcisi oldugu yönünde. Ama bu askin Mefaret Hanim'i neden intihara sürükledigi konusunda rivayet muhtelif. Karsiliksiz degildi aski besbelli. Ama herhalde evlenemeyeceklerdi. Ama neden? Savci evli miydi, ya da önce evlilik vaadettigi Mefaret Hanim'i sonra terk mi etti... Büyük olasilikla Bodrumlular pek sevdikleri "hakim hanim"larina böyle gayrimesru bir iliskiyi yakistirmak istemediklerinden susuyorlar bu konuda, takvimlerinde bile "nisanlisi" sifatini kullanmayi tercih ediyorlar.

Mefaret Hanim'in son gecesine iliskin anlatilanlar ise daha da hazin. Milasli Türk sanat müzigi bestekari Zeki Duygulu'nun konseri var o gece. Bodrumlular ciple Milas'in yolunu tutuyor. Mefaret Hanim da aralarinda. Ve o gece konserde bir sarkiyi tam üç kez çaldiriyor:

Uslu dur kadinim çildirtma beni
Ben artik bildigin o ten degilim
Bir baska yagmurla islak mendilim
Yeter artik aglatma beni
Uslu dur kadinim çildirtma beni
Dökülmüs yapragim, sararmis güzüm
Çigli kirpiklerle yaslidir gözüm
Bu gurbet ellerde ben bir öksüzüm
Yeter artik aglatma beni
Uslu dur kadinim çildirtma beni

Bu konser Bodrumlular'in Mefaret Tüzün'ü son görüsü oluyor. Tolga Çandar o gece kendini asan hakim hanimin ölümünün Bodrum'da ne büyük bir üzüntü yarattigini annesinden dinlemis. O zamanlar henüz çocuk olan annesi tarlada çalisirken gelen ve mola veren otobüsü ve üstündeki cenazeyi hiç unutmamis. Yillarca ne bu öykü düsmüs dilinden ne de Bodrum Hakimi'nin türküsü.

Hakim Hanim'in memleketi Kütahya Tavsan
Hakim Hanim sen eyledin bizleri perisan

Bu Kütahya konusu da ayri bir muamma. Takvimde de türküde de Mefaret Hanim'in Tavsanlili oldugu söylense de bunun asli yok gibi. Tavsanli kaymakamiyla konusan Tolga Çandar Hakim Hanim'in bir süre Tavsanli'da görev yaptigini, tipki Bodrum'daki gibi yöre halki tarafindan çok sevildigini, giderken de gözyaslari içinde konvoylarla ugurlandigini ögrenmis. Mefaret Tüzün'ün gerçekte Tekirdagli oldugu saniliyor.

Türkü, Bodrumlular'in yaktigi bir agit ama Milasli radyo sanatçisi Nazmi Yükselen onu TRT repertuvarina girecek sekilde düzenlemis ve 60'li yillarda plaga okumus. Isin ilginç yani, Tolga Çandar Yunan adasi Kos'ta da dinlemis bu türküyü. Hemen sormus "bu ne?" diye, "karsida yasanmis bir öykü" demisler. Simdi Tolga Çandar'in sesiyle yeniden hayat buluyor "Bodrum Hakimi"nin öyküsü. Çok sade, tek bir baglamayla, kirk yil uzaktan yürekleri daglamaya devam ediyor: