Havagazını Kim Bulmuştur?

Kömürden ya da öteki organik maddelerden yanıcı bir gaz elde edilebileceğini ilk fark eden kişi, İngiliz rahip Stephen Hales‘tir. Rahip Hales, 1727 yılında yazdığı “Vegetable Staticks” adlı kitabında, her tarafı kapalı bir kapta ısıtılan kömürün, yanıcı bir gaz bırakacağını belirtti. John Clayton adlı bir başka İngiliz de, 1684’te aynı buluşu gerçekleştirmiş, fakat bunu ancak 1739’da duyurabilmişti.

Konuyla ilgili ilk başarılı uygulamalar ise, Fransız bilim adamı Philippe Lebon ile İskoçyalı teknisyen William Murdoch tarafından yapıldı. 1801’de Lebon, Paris’te bir evde kömürden elde edilen gazın ısı ve ışık sağlama amacıyla kullanılabileceğini kanıtladı. Üstelik, söz konusu gaz, borular aracılığıyla odadan odaya aktarılacağı için, her yerde kolayca kullanılabilecekti. Lebon’un önerisi, büyük ilgi gördü ve ilk uygulamalar başladı. Ne var ki Lebon, 1804’te Champs Elysees’de soyguncular tarafından öldürülünce, çalışmaları yarıda kaldı.

Murdoch’un ilk denemesi ise 1792’de gerçekleşti: Corwall’da bir evi havagazıyla ışıl ışıl aydınlatmıştı. 1802’de, patronları Boulton ve Watt’ın evlerini ışıklandırdı. Firma, bu buluşu değerlendirmeye karar verdi. İlk sipariş Lancashire’dan geldi ve buradaki bir pamuk fabrikası, 900 gaz lambasıyla aydınlatıldı