Kum Kekliği Avı

Kum Kekliğini (diğer bir adı jet kekliği, yöresel halk arasında kullanılan ismi Küçük Keklik) hep merak etmişimdir. Her zaman ismini işitir kendisini bilmezdim. Nerelerde yaşadığını, alışkanlıklarını, avlanma biçimini bilmiyordum. Sonunda 1983 senesinde görevim icabı gittiğim Diyarbakır, Mardin, Adıyaman illerimizin avlaklarında tanışma olanağı buldum. Garip ve çekici bir av kuşu olduğundan ve de köpekle avının çok zevkli olmasından ötürü tanıtmak istedim.
Kum kekliği çilden biraz küçük bir av kuşu. Aynı çil ve kınalıda olduğu gibi sürüler halinde yaşıyor. Yalnız avlanma sahaları ayrı. Bir çok kez avlanmama rağmen kınalı ile aynı yerde bulunduklarını görmedim. Genellikle hatta kesinlikle kumluk alanlarda, çalısı çırpısı az yerlerde bazen de dere kenarlarındaki geniş taşlıklarda bulunuyorlar. En çok sevdikleri alanlar derelerin, çayların kenarlarında içinde bir iki çalı, ot bulunan kumluk alanlar. Bu yüzden de özellikle Dicle, Fırat nehirlerinin kıyılarını tercih ediyorlar. Avlanmaları kınalıya oranla daha zor. Hayli sert kalkıp, hızla isimlerine layık bir şekilde yol alıyorlar. Yerli halk tarafından küçük keklik diye anıldığını söylemiştim, avcısı hemen hiç yok gibi. Yöre halkı hem küçük olduğundan, hem de yerde denk getirip atamadıklarından avıyla uğraşmıyorlar.
Mardin'in Nusaybin, Cizre avlaklarında da karşılaştım bu kekliklerle.
Diyarbakır'ın aksine yine kumluk fakat susuz alanlarda avladım. Sonra suya çok düşkün olmadıklarını düşündüm. Su ihtiyaçlarını sanırım kınalı keklik gibi görüyorlar. Üremeleri de kınalılar gibi. Palazları da benzer. Birbirinden ayırt etmek hayli güç.

Jetlerin erkekleri hemen tanınıyor. Dişilerine oranla daha iri gösterişli oluyorlar. Renkleri daha canlı, göğüslerindeki nişanlar daha belirgin oluyor. Dış görünüşünün tarifine gelince şöyle; gagaları hafif turuncuya çalan sarı renkte. Göz kapaklarından geriye doğru giden siyah sürmesi var. Boyun göğüse kadar gri renkte, üzerinde gri noktalar görünüyor. Göğüs kahverenginin, grinin, beyazın ve siyahın tonlarıyla süslenmiş. Göğüsten sağa ve sola doğru siyah düzgün çizgiler var. Kuyruk kırmızıya çalan kahverengi. Sırt ve kanatları kum renginde ve kuyruk tarafına gidildikçe siyah noktalar oluşmuş. Ayaklar hafif yeşile kaçıyor. Kanat içinin üst tarafları kirli sarı renkte.
Hayvanın kabaca görünüşü böyle. Ayrıca yerde sekmesini seviyor. Uçuşları ıslığa benzer bir sesle başlıyor ve kısa mesafeli oluyor. Çok iyi pısma yeteneğine sahip. Köpekle avlanması çok zevkli. Özellikle köpek alıştırmak ve yetiştirmek için birebir. Sayıları fazlaca olduğundan köpek hangisiyle uğraşacağını şaşırıyor. Fişek adında bir seterim vardı. Ağzında kum kekliği varken bir diğerine ferma verdiğine, çift çift taşımaya çalıştığına defalarca şahit oldum.

Bir sonuç çıkartmak gerekirse kum kekliği güzel bir av kuşumuz. Yalnızca güneydoğu bölgelerimizde bulunması çekiciliğini de arttırıyor. Ancak bazı sezonlar avına yasaklama getirilmesini anlamıyorum. Halbuki saydığım illerde bol miktarda mevcut. Yaşam ortamları da kıştan etkilenmeyecek şekilde. Dileğim avcı arkadaşlarımın bu kuşun avına bir kezde olsa gitmeleri ve bu kuşun ıslığını, kanat sesini duymaları. Son olarak bir şey daha ilave etmek istiyorum; kınalıyla beraber hiç rastlamadım derken, birlikte yaşamadıkları sonucunu çıkartmıyorum. Sadece kınalı gibi sert kayalık yerleri pek sevmediklerini belirtiyorum. Sıkıştırıldıkları zaman kum keklikleri de kınalılar gibi soluğu kayalarda, sert yamaçlarda alıyorlar